Ettringen

2022
2
ettringen

De kans dat je alle klimroutes in België al hebt afgevinkt is quasi onbestaande, maar het kan wel zijn dat je reeds alle Belgische massieven hebt bezocht. Onder het mom van “verandering van spijs doet eten” belichten we in deze rubriek de niet-zo-bekende massieven dicht bij huis. Het arsenaal aan Belgische klimmassieven raakt echter stilaan uitgeput, dus breiden we onze radius uit naar massieven nét over de grens die jouw bezoekje waard zijn. In deze editie trekken we zo naar Ettringen in het district MayenKoblenz in Rijnland-Palts, West-Duitsland.

 

Historiek en oorsprong

Christof Schäfer
Tekening: © Wilhelm Meyer

De vulkaan groep ‘Bellerberg’ vormde zich naar schatting zo’n tweehonderd duizend jaar geleden na een groot aantal individuele uitbarstingen. Het vulkaancomplex is gelegen in de Oost-Eifel tussen de dorpen Ettringen en Kottenheim en de stad Mayen, aan de rand van een breukzone van het Midden-Rijnbekken. Hevige bewegingen zorgden voor verstoringen in het gesteente, zodat langs deze breuk magma opsteeg uit een kamer die zo’n 10 à 20 km dieper onder de aarde zat verscholen. Gasrijke, 1100°C hete magma bereikte de oppervlakte op verschillende plaatsen en vormde zo geleidelijk aan halvemaanvormige krater wanden, die naar vermoeden binnen enkele dagen tot meer dan 20 m hoog werden. Er ontstonden ook langere spleten, die grote hoeveelheden lava produceerden en zo de Ettringer Bellerberg deden ontstaan. Na een tijdje nam de gasdruk uit de magmakamer af en droogden de explosieve fonteinen op. In plaats daarvan kwamen drie grote lavastromen uit de Bellerberg-vulkaan: de Ettringer-lavastroom (westelijk), de Mayen-lavastroom (zuidelijk) en de Winfeldlavastroom (noordelijk). Duizenden jaren later zouden deze, dankzij hun basaltlava afzetting, de basis vormen voor de economie in de omliggende dorpen.

 

Steenwinning

Wilhelm Meyer
Foto: © Christof Schäfer

Fast forward naar de jaren 1850. Het vulkanisch stollingsgesteente ‘basalt’ wekte de interesse van de steenindustrie. Het gesteente was rijk aan magnesium en ijzer, en bleek ideaal voor de productie van maalstenen die tot vandaag nog in verschillende Vlaamse en Nederlandse molens terug te vinden zijn. In de beginjaren werden deze machtige stenen kolommen met pure mankracht afgebroken. Via lange ladders bereikten de steenbrekers (de ‘Layer’) hun werkplaats op de muur, om daar zonder enige steiger, stelling of afzekering de rotspilaren los te wrikken.

Daar kwam in het begin van de 20e eeuw beterschap in, samen met de uitbouw van de elektriciteitsvoorziening. Pneumatische hamers en brekers namen het zwaarste werk over en grote put kranen op hoge torens, voerden de losgemaakte stenen weg voor verdere verwerking. De productie van molenstenen maakte intussen ook plaats voor het vervaardigen van hardsteen voor gebouwen en wegen.

Tot de jaren zeventig ging de mijnbouw er naarstig zijn gang. Goed voor zo’n twintig hectare aan steengroeven en verstrekkende graaf muren. De “Große Wand” in Ettringer Lay is daar, met een lengte van 100 meter, het meest indrukwekkende overblijfsel van.

Vanuit die tijd zijn nog heel wat erfstukken terug te vinden, helaas vaak in verval. Aan en op de klimmuren vind je nog oude put kranen, verroeste vrachtwagens en rupsbanden.

De basaltlava groeves vormen dan ook een belangrijk onderdeel van de vulkanologische en technische geschiedenis van de streek. Ter herinnering aan deze tijd werden op de muren levensgrote stalen figuren geplaatst, om het dagelijkse leven van de voormalige steenbrekers in beeld te brengen.

 

En toen was er de klimmer...

Na de tweede wereldoorlog verminderde de activiteit in de basaltgroeves. Er wordt nog doorgewerkt tot in de jaren zeventig, maar dan breekt het tijdperk van de klimmer aan.

Tien jaar na de mijnstop komt de lokale klimgroep “Albatros” aan bij de stenen wanden. Rainer “Harry” Müller, Horst Wündsch, Jürgen Pellenz, Thomas Kammereck, Günther Werner en Andi Eisenhauer zien het potentieel en beginnen meteen aan de saneringswerken. Ze starten in Kottenheimer Winfeld, waar ze eerst de Yosemite Wändchen, Westkessel en Kiefernadel aanpakken, samen met enkele kleinere rots-uitstulpingen in de omgeving. Later trekken ze verder naar de Große Wand in Ettringer Lay.

Niels BrackIn 1993 zijn de eerste 190 routes een feit, twee jaar later komt de eerste topo op de markt. De jaren daarna worden nieuwe routes bij de vleet geopend, zowel behaakt als onbehaakt. In 2005 wordt nieuw potentieel ontdekt in Mayener Grubenfeld. In 2008 komt ook Lonnenloch er bij. De topo van 2006 telde al 700 routes, welke op een snelle zes jaar uitgebreid werden naar 1300 routes en honderd projecten. Goed voor routes in alle moeilijkheidsgraden, met barsten en hoeken in alle maten en vormen.

Het merendeel van de barst-formaten ligt ergens tussen een dunne vinger- en een goede hand barst. Vuist- en off-width barsten zijn er ook te vinden, maar zijn toch eerder zeldzaam. Verder kan je je verwachten aan ‘Laybacking’ op flakes en in hoeken, vaak in combinatie met jams in de eerder genoemde formaten. Wie goed is in het plaatsen van voeten op wrijving, komt in deze hoeken een stuk verder. Vooral in het deelmassief “Ettringer Lay” tref je veel dièdres en arrêtés aan.

Ook voor de plaat- en dal klimmer valt er wat te beleven, voornamelijk in Mordor en Lonnenloch. Het basalt schenkt je daar flakes in alle formaten en verschillende horizontale structuren om je weg naar boven te banen. Puur overhang-klimmen kom je er niet vaak tegen, tenzij je naar sector Bierkeller en Grotten trekt.

De moeilijkste routes zijn vrij boulder-achtig en testen je vinger kracht, flexibiliteit en jam-techniek. In sommige barst-routes bepaalt de dikte van je vingers of het jou al dan niet lukt. Andere routes zijn dan weer weggelegd voor de masochisten onder ons, waar de scherpe randjes en kantjes de duurzaamheid van je vinger vel testen.

Basalt heeft de neiging nogal ‘gladjes’ over te komen. Geen probleem voor wie de frictie in zijn voeten weet te vertrouwen. Voor anderen is er vaak die ene boorhaak, om even tot rust te komen. Verder is de rots kwaliteit uitstekend. De wanden gaan tot dertig meter hoog.

 

Afzekering

Kenmerkend voor dit klimgebied is dat je er verschillende soorten van behaking kan terugvinden. Van volledig behaakte routes, naar routes waar een paar oude ringen in te vinden zijn, tot de traditionele niet-behaakte routes… In Ettringen vindt ieder wat wils. Voor wie het behaakte pad kiest, volstaat volgens de topo een maximum van 16 setjes. Wie de klassieke routes ingaat, voorziet best een set cams en nuts. In sommige routes komen de kleinere cams best van pas. Ook in de behaakte routes is het vaak aangenamer om hier en daar wat mobiel zekeringsmateriaal bij te steken. Dat principe lijkt heel wat klimmers af te schrikken, al heeft de klimstijl nog zoveel charme.

Zoals bij de meeste routes, eindigen deze aan een goed gebouwde relais. In Ettringen soms met vaste karabiner, wat het afdalen na je beklimming extra vlot doet verlopen. Verder klimmen dan deze relais wordt ten stelligste afgeraden, gezien het daar nogal kan brokkelen. Je zekeraar, je klimtouw en anderen aan de voet van de rots zullen het niet appreciëren als je toch op verkenning gaat boven dit eindpunt. Het risico niet waard dus. Zoals vermeld klim je in Ettringen in groeves, wat vaak “koude put” impliceert. Ideaal voor de hitte volle zomers, minder goed tijdens de winter. Een donsjas is dan geen overbodige luxe. Dit verandert echter niets aan de aard van een zuidwand. Daar blijft het bakken en braden in de zomer.

 

Christian Suys Foto ©Aline Schollaart

Andere tips voor klimmers

Controleer vooraf de geldende maatregelen. Niet alleen voor corona, ook die van het klimgebied zelf. Er schuilt al eens een uiltje, of er brokkelt al eens een stuk rots af, waardoor delen van het massief worden gesloten. Surf naar www.klettern-ettringen.de/ basalt/ gebietsinformationen/aktuelle-sperrungen voor de meest actuele informatie.

In het verleden hebben overnachtende klimmers voor heel wat ophef gezorgd. Met sluitingen van klimgebieden tot gevolg. Kamperen is immers verboden, ook in je camper op de parking van het massief. Parkeren bij de nabijgelegen natuurgebieden wordt evenmin in dank afgenomen.

Je steunt beter de lokale economie, door een overnachtingsplaats te boeken bij een camping in de buurt. Er wacht je een warm ontvangst én een warme douche. (Voor velen niet geheel overbodig na een verdienstelijke klimdag.) In de zomer is het aangeraden vooraf te reserveren: - Campingplatz Laacher See (www.camping-laacher-see.com) - Camping Siesta (www.campingsiesta.de) Hotels en privé verblijven zijn er ook genoeg te vinden, wel iets duurder.

 

Natuur en ethiek

Nadat de mijnwerkers de groeven verlieten, werden de putten verkeerdelijk beschouwd als stortplaats. DAV Koblenz, het Vulkaanpark en de omliggende gemeentes verenigden hun krachten om het opgestapelde afval stuk voor stuk op te ruimen. Toch blijft de mens zijn hardleerse kant tonen, en wordt er tot vandaag afval gedumpt. Op weg naar het klimmassief kan het goed zijn dat je nog koelkasten, banden en andere restanten van deze sluikstort tegenkomt.

Gelukkig kan er op de goodwill van de gemiddelde klimmer gerekend worden, die vaak het juiste voorbeeld geeft. Afval achterlaten aan de voet van de rots is not-done, en vele klimmers nemen ook het zwerfvuil van anderen mee naar de vuilnisbak. Een kleine moeite, waar je een groot verschil mee kan maken. Bedankt aan deze mooimakers!

Andreas

Bucket list voor Ettringen-lovers

door Denis Hoste Mount Coach’er, Instructor Alpine Climbing en Stageleider bij Vertical Thinking

M: Mayen, EL: Ettringer Lay, KW: Kottenheimer Winfeld

6a/6b
• Albatros (Kiefernadel, KW)
• Spektakulum (Große Wand, EL)
• Amadeus (Kiefernadel, KW)
• Goldbärchen (Music Hall, EL)
• Old school of rock (Arena, KW)
• True Romance (Arena, KW)
• Poltergeist (Westkessel, KW)
• Dreckriss (Große Wand, EL)
• Oger (Finsterlay, M)
• Aucune Plaquette (Große Wand, EL)

6b+/6c/6c+
• Mettwürstchen (Schiffsbug, EL)
• Naiv Super (Norge, KW)
• Kondensstreifen (Dürener Wand, EL)
• Arschbacke (Westkessel, KW)
• Steppenwolf (Westkessel, KW)
• Fegefeuer (Hölle, EL)
• Mayflower (Große Wand, EL)
• Wirbelsaule (Große Wand, EL)
• Toxoplasma (Große Wand, EL)

7a/7b
• Seepferdchen (Dürener Wand, EL)
• Man or Muppet (Waterworld, EL)
• 007 (Westkessel, KW)
• Supercrack (Kiefernadel, EL)
• Trhla trhlina (Arena, KW)

7b & up
• 10 (Norge, KW)
• Die andere Braut (Märchenwelt, KW)
• Mut der verzweiflung (Große Wand, EL)
• Hydra - 8a (Hölle, EL)
• Gluhfinger - 8a+ (Mordor, EL)

 

Tekst: Annelore Orije, Foto's: Aline Schollaart