Interview met Willy Rens

Vlaams parapentepiloot en heliskigids in Canada

Van inwoner van Westerlo tot parapentepiloot en ‘lead guide’ in British Columbia 

Voor dit nummer hadden we afgelopen zomer een inspirerend interview met Willy Rens, een begeesterende en bij wijlen filosofische gesprekspartner die ‘the Canadian dream’ waarmaakte.
Hij en zijn vrouw Sigi trokken als rasechte Kempenaars in 2002 richting Clearwater, ten westen van de Rockies (Rocky Mountains) om er een leven te leiden dat we in Vlaanderen niet echt voor mogelijk houden. 

Willy kon er met zijn Belgische skileraardiploma’s instromen in de Canadese skileraaropleiding, werd er ‘level 3 ski instructor’, en ging aan de slag als beroepsskileraar. Aansluitend volgde hij een opleiding om te gidsen tijdens heliskitrips. In Canada zijn heliskigidsen,zoals Skifûnrers in Oostenrijk,immers niet noodzakelijk tegelijk  volledig gecertificeerde berg-en skigidsen. 

 

Willy kon daarna onmiddellijk aan de slag bij Mike Wiegele in British Columbia, daar waar heliskiën is ontstaan. Mike Wiegele is ondertussen één van de bekendste heliskiondernemers. Vervolgens werden het winters als heliskigids in de sneeuw, en zomers als trekkinggids in de Canadese outback, een erg ongerepte natuur in vergelijking met die van bij ons. Ondertussen is Willy één van de ‘lead guides’ bij Mike Wiegele. En zijn vrouw Sigi schopte het de afgelopen acht jaar tot ‘senior ranger’ in het Mount Robson Provincial Park, één van de mooiste parken in de regio rond Clearwater. Hier kan ze haar passie voor wildlife, research en natuurbehoud kwijt.

 

Beide hebben dus ondertussen een boeiende job met een mooie verantwoordelijkheid in een unieke omgeving. Vier jaar geleden maakte Willy als parapentepiloot de sprong om ook daarvan tijdens de zomerseizoenen zijn beroep te maken. Met z’n eigen firma Xsky Paragliding biedt hij sedertdien de hele zomer door tandemvluchten aan in Clearwater, zowat halfweg gelegen tussen Vancouver en Mount Robson Provicial Park, met wat verderop Jasper National Park.

 

In dit artikel gaan we bewust niet in op de milieu-impact van gemechaniseerd skiën en op het omgaan met lawinegevaar in Canada. Die onderwerpen reserveren we voor een ander artikel.

 

KBF: Vertel, aansluitend bij de actualiteit, ons even hoe COVID-19 jullie trof?

Willy: Onze lichamelijke gezondheid werd niet getroffen. En we kennen zelfs niemand hier in de buurt die COVID-19 had, mogelijk omdat we hier in een kleine, wat meer afgelegen, gemeenschap met slechts een 5000-tal inwoners wonen.

Sigi, die fulltime als senior ranger werkt, kon aan de slag blijven. Ze werkte in maart en april weliswaar van thuis uit. En net zoals in Vlaanderen wellicht, leerde zij hier ook de voordelen van kennen: minder kilometers rijden en véél meer werk verzet krijgen in een kortere tijd. En die kilometers van haar, dat zijn er 250 voor een enkele rit. Zij verblijft dus normaal gezien gedurende een zestal dagen in het park. Hopelijk kan ook zij in de toekomst af en toe wat meer thuiswerken. Uit deze pandemie leerden ook wij, en ongetwijfeld zullen daaruit ook positieve dingen groeien.

Voor mij als parapentepiloot was en is de pandemie natuurlijk een ander paar mouwen. Ik word, met mijn eenmanszaak, niet financieel ondersteund door de Canadese overheid. En ik haal in deze julimaand nog amper 20 à 25 procent van mijn normale omzet. Het toerisme viel op 17 maart helemaal stil en de toeristische sector is nog steeds zowat het hardst getroffen van alle sectoren.

Die 17de maart zal ik nooit vergeten: ik was in de wildernis skiërs aan het gidsen en kwam terug bij de helikopter, waarop de piloot me het bericht van Mike Wiegele op zijn smartphone liet lezen: “This is our last day of heliskiing this season. Guests are leaving tomorrow morning. Clean up tomorrow. Big party tonight!” En de 18de was ik thuis … We hadden wat de winter betreft, misschien nog het geluk dat dit pas op 17 maart gebeurde en bijvoorbeeld niet op 17 januari. Zo misten we ‘maar’ een kleine vier weken van het skiseizoen.

KBF: Van waar die stap om, na vele zomers als trekkinggids, tandemvluchten te gaan aanbieden?

Willy: Sigi en ik vliegen al 27 jaar met de parapente, in Canada, in Europa, kortom over zowat heel de wereld. Vier jaar geleden vlogen we in Nepal en daar zie je heel veel tandemvluchten, waarbij een ervaren piloot een passagier laat kennismaken met parapente en de droom van vliegen zonder motor. Daar dacht ik: misschien is het tijd om met al de jaren ervaring die ik heb, die ervaring te delen met andere mensen die niet piloot zijn, maar die wél die droom van geruisloos vliegen een keer willen waarmaken. En dat kon ook in Clearwater, want hier passeren in een normaal seizoen veel toeristen.

Ik had met Sigi al in 2008 een lokale vliegsite gebouwd. Sedertdien organiseren we trouwens jaarlijks een ‘fly in’, waarop we een dertigtal piloten uit British Columbia en Alberta uitnodigen om een weekend lang samen mee te vliegen. Mijn passie om te vliegen was altijd heel groot en is dat nog steeds. Mijn passie om te skiën is even sterk. Bij parapenten en (heli)skiën heb je een vrijheidsgevoel, ben je in het moment, in the zone, heb je niets anders in je hoofd, leef je heel intens, ervaar je puurheid rondom je. Tegelijk krijg je er de nodige adrenalineshot. Dat alles krijg je niet in je zetel, zelfs niet bij een goeie film. Die twee sporten vormen nu dus de twee polen die me in evenwicht houden.

 

KBF: Wat maakt parapenten in Canada bijzonder?

Willy: Canada is nog steeds erg ongerept, een beetje een wildernis. Dat wil zeggen dat indien je in die wildernis iets onderneemt, je een andere houding aanneemt dan die waarmee je in Europa doorgaans wegkomt. Het is bijvoorbeeld zo dat je steeds zelf voor de nodige backup moet zorgen: je moet jezelf  in grote mate zelfstandig kunnen redden indien er iets misloopt. 

Parapenten in Europa is bovendien makkelijker, je neemt er een lift, want in de zomer draaien die voor wandelaars en mountain bikers, en je vertrekt met je parapente. De vele skipistes vormen overigens een makkelijk terrein om met je vlucht te starten: ze vormen vaak mooie grasvelden, een egaal terrein en een perfecte helling. Je kan er met andere woorden bijna overal het luchtruim kiezen. Hetzelfde geldt voor het landen, er zijn immers meer dan voldoende mooie alpenweiden die bruikbaar zijn als landingsterrein.

De Alpen zijn dus eigenlijk heel vliegvriendelijk. In de Alpen zie je bijvoorbeeld ook in de winter parapenters vertrekken, dat zie je hier zo goed als niet. Parapenten werd ook in de Alpen ontwikkeld, in het Frankrijk van de jaren ’80. En hier in Canada kwam parapente pas begin jaren ’90 van de grond. In Canada zijn er daarenboven slechts een 1000-tal parapentepiloten. Hetgeen een peulschil is in vergelijking met de ongeveer 25 000 Franse en 25 000 Duitse parapenters. 

Hier bevinden we ons nog echt in ‘the wild west’, bij alles wat je hier in de natuur doet. En het is net die constante ‘touch of wilderness’ waar ik zo van hou.

KBF: Is British Columbia ‘the place to be’ om paragliding van onze bucket list te schrappen?

Willy: Jazeker! Maar dan niet met behulp van liften. Er zijn hier ook een aantal skigebiedjes, die echter in regel niet voor paragliding gebruikt worden. Dat heeft dan met ‘liability’ te maken: eigenaars willen zelden de verantwoordelijkheid opnemen voor parapenters op hun terrein. Het voordeel in deze regio vormt de houtindustrie, die zorgt ervoor dat tot hoog in de bergen een netwerk offroadwegen aangelegd én onderhouden wordt. Wij hebben zo’n prachtige ‘offroad’ voor onze truck, die leidt tot onze zelf aangelegde vliegsite op 7,5 km van het landingsterrein. Vandaar vliegen we terug langs, of met goede thermiek net boven, een prachtige flank met een fantastisch zicht op de Shuswap Highlands, de Trophy Mountain (2577 m) en onze North Thompson River Valley. Een vlucht met vertrek op 1050 ASL (above sea level) en landing op 450 m ASL, een hoogtevershil van 600 meters.

KBF: Wat zeg je tegen ervaren Europese parapenters die aan Canada denken?

Willy: By all means: bring your stuff and let’s go fly! Kom ook tot hier als ervaren piloot, met je materiaal en een geldige verzekering. Mits betalen van een klein bedrag voor een ‘membership’, mag je in Canada vliegen. Ik kom hier weerom terug op de ‘wilderness touch’: eergisteren nog vloog ik met een gast en tijdens die vlucht werden we omringd door brown hawks of bruine havikken, turkey vultures of roodkopgieren en raven. Vervolgens dook een bald eagle, de Amerikaanse zeearend of witkoparend op bij onze landing. Tijdens die vlucht maakte de passagier me ook nog attent op een zwarte beer onder ons. Je vliegt constant in een oogverblindend landschap. Al die wildernis rond je, die beweegt en leeft, dat heb je in veel mindere mate in Europa, waar wild bijvoorbeeld vaak ver te zoeken is.

Hier in Clearwater hangen we bovendien meestal met slechts twee tot drie piloten in het luchtruim boven de vallei. Terwijl ik in Europa het luchtruim moest delen met een zeventigtal parapenters in eenzelfde thermiekbel, met files bij de take off, en drukte op de landingsplek. Dat heeft ook zijn charmes. Maar hier beleef je vliegen toch iets vanuit een ander perspectief. Nogmaals: vooral die ‘wilderness touch’ maakt het tot een heel andere ervaring. 

Zoek je het niet in Clearwater, dan zijn de Coast Mountains de moeite om te vliegen, ook de Pemberton Area nabij Whistler is schitterend of Okanagan Valley: de 
Canadese fruit- en wijnstreek met droge warme lucht en enkele goeie vliegsites. Golden is dan weer the place to be indien je als ervaren piloot grote vluchten wil maken boven de Canadese Rockies.

KBF: Hoe veilig is een tandemsprong?

Willy: Parapenten is een vliegsport en dus een risicosport. In een Franse studie over bergsportongevallen onder begeleiding van een gids of instructeur wordt parapente iets risicovoller dan alpinisme ingeschaald, maar minder risicovol dan ijsklimmen. (Soulé et al., 2014.) Een Amerikaanse studie schat parapenten even risicovol in als downhill mountainbiken, maar heel wat risicovoller dan bijvoorbeeld toerskiën. (Clemens S. Ceipek, 2019). 

Indien ik nu een blik werp op de minderwaardige schermen die wij in 1993 gebruikten, toen wij begonnen met vliegen, slaat de angst me opnieuw om het hart. Ondertussen zijn parapenteschermen veel veiliger geworden en veel meer resistent tegen inklappen. Er gebeuren dus minder ongevallen omwille van verbeterd materiaal en betere opleiding en training. 

Veel ongevallen gebeuren door te vliegen in condities die niet oké zijn. Risicomanagement is dus belangrijk. Net als omgaan met groepsdruk. Gisteren nog annuleerde ik een tweede vlucht omdat er een onweerswolk groeide en de wind niet goed zat. Gasten appreciëren en aanvaarden een gemotiveerde beslissing. I hate to drive you down, but I hate it more to drive you to the hospital, zeg ik altijd.

KBF: Is de veiligheidscultuur in Canada vergelijkbaar met die in Europa?

Willy: Dat geloof ik niet! Canada heeft een andere cultuur op veiligheidsgebied: safety is er number one, skiën is bijvoorbeeld ondergeschikt aan veiligheid. (Al weten we dat de sneeuw- en bergsportcultuur tussen de Alpenlanden ook danig verschilt, red.) En dat geldt ook bij het vliegen. Ik weet hoe het er in Europa bij het off piste skien aan toe gaat. Ik verneem dit ook van de Europese berggidsen die een seizoen naar Mike Wiegele heli skiing komen. Er blijkt in Europa meer competitie tussen gidsen onderling, alleen al omdat gidsen er vaak een zelfstandig statuut hebben. Er is hier ook geen cultuur van gidsen binnen de skigebieden. Men gidst hoofdzakelijk vanuit een wildernis lodge of als heli- of catskigids, in dienst van een werkgever.

It’s better to be at dinner at 7pm then somewhere on a cold mountain wishing you where at dinner, zeggen wij. Je moet mensen goed inlichten over het waarom van bepaalde beslissingen die je neemt. Indien gasten begrijpen dat een beslissing voor de veiligheid genomen wordt, maken ze daar geen probleem van.

We worden hier ook anders opgeleid. In Europa, ook in België, kreeg ik schitterende en kwalitatief hoogstaande opleidingen. Maar hier is alles anders georganiseerd. Er is niet één overkoepelend orgaan dat alle opleidingen geeft. Je hebt hier verschillende instellingen die cursussen geven. Elk orgaan is hooggespecialiseerd in haar domein. Zo krijg je ‘avalanche training’ van specialisten, gids- en reddingstechnieken samen met oriëntatie en leiding geven van weer een ander orgaan, enz. Eerste hulp en wilderness rescue krijgen dan weer veel aandacht van een ander opleidingsorgaan. Als gids in opleiding moet je doorheen al die cursussen, een 15-tal. Ik had 10 jaar tijd nodig om bij al die organisaties het hoogste cursusniveau af te werken vooraleer lead guide bij het heliskiën te mogen zijn.

Zijn wij daarom ook beter getraind? Omdat we in een wildernissetting werken, zijn we zeker wat betreft aspecten die hierbij belangrijk zijn, zoals redding en eerste hulp, waarschijnlijk beter getraind. Als gids moet je hier met je collega’s in grotere mate dan in Europa in staat zijn om op erg afgelegen plekken iemand in leven te houden én zo spoedig mogelijk te repatriëren tot in de bewoonde wereld.

Bij het parapenten is er wellicht minder verschil met Europa: tandemvluchten gaan immers in de ‘front country’ door, in terrein dat in de nabijheid blijft van de bewoonde wereld. Het noodnummer 911 leidt hier tot acties die vergelijkbaar zijn met het bellen van 112 in Europa. 

Ga je solo vliegen, dus niet met klanten, in meer afgelegen terrein, dan vlieg je hier in Canada met een SPOT of een Garmin inReach (toestellen voor sattelietcommunicatie). Via een duw op de knop activeer je dan het hele search and rescue-gebeuren.

KBF: Illustreer je even je veiligheidsprotocol bij heliskiën?

Willy: Onze heli’s vervoeren drie groepen, met zes gidsen. De groep die eerst afdaalt wordt geleid door de ‘lead guide’, verantwoordelijk voor de drie groepen. Deze gids heeft in regel het meest ervaring. De tweede en derde groep heeft telkens een ‘front guide’, die net als de lead guide voor zijn of haar groep bepaalt met welke snelheid, op welke wijze en via welke lijn er geskied wordt. Dit, rekening houdend met de sneeuwstabiliteit en competenties binnen de groep. De lead guide beslist samen met de twee andere front guides welk terrein en welke berg er wordt afgedaald. Het kan dus zijn dat men beslist om één groep langs steiler terrein tot bij de heli te laten afdalen, en een andere groep langs minder steil terrein. Elk van die drie groepen heeft bovendien een ‘tail guide’. Die skiet op het einde van elke groep. Hij of zij houdt de groep bij mekaar en is bij een val van een klant onmiddellijk bij die persoon. Via radio is er indien nodig onmiddellijk onderling contact met de ‘front guide’ of de lead guide mogelijk.

Bij een ongeval neemt de lead guide ook de rol op van leidinggevende over de gehele ongevalsite. Hij of zij verzorgt de communicatie met de basis. Een andere gids neemt de verantwoordelijkheid op voor het uitvoeren van de reddingshandelingen on site (ter plaatse). Er is dus een duidelijke hiërarchie, met een format die na erg regelmatig trainen, zowel voor als tijdens het seizoen, echt goed werkt.

Uiteraard blijven ook gidsen individuen met elk een eigen aanpak.

KBF: Je topervaringen, tips en ontgoochelingen na 18 jaar Canada?

Willy: Mijn meest memorabele vlucht is een vlucht boven de Rockies van 143 km lang gedurende 6 uur en 24 minuten. Ik zat boven de 4000 meter voor een groot deel van die vlucht. Dat was heel impressionant én tegelijk heel intimiderend. Je voelt je dan heel klein, je voelt dan veel respect voor de natuur. De Europese Alpen zijn ook prachtig om in te vliegen, toch stijgen mijn vluchten hier er bovenuit.

De Rocky Mountains zijn uiteraard een must voor bergsporters. Die wilderness touch maakt het prachtig, maar ook moeilijker, je hebt soms dagen nodig om ergens te raken. Het is dus vaak een hele expeditie om één beklimming uit te voeren. Tussen Banff en Jasper heb je bijvoorbeeld genoeg plekken waar je mits goeie research veel bergsportdisciplines kan uitoefenen. Voor mij persoonlijk is echter ook het park waar Sigi werkt een amazing place to go moutaineering. Een park dat me een Himalayagevoel geeft met de steile noordwand van Mount Robson, de Robson Glacier, enz. Een fantastisch oord voor zowel de gewone wandelaar als de alpinist.

Maar, van west naar oost, geven zowel de steile Coast Mountains, de gevarieerde Columbia Mountains (Shuswap, Monashees, Cariboos, Purcell en Selkirk mountains) rond Clearwater, als de oostelijker gelegen Rockies, als kroonjuweel tot aan de vlakke prairies van Alberta, onnoemelijk veel mogelijkheden. Onze Shuswap Highlands zijn een beetje vergelijkbaar met de Vogezen, maar toch met toppen tot 2400 m, die echter minder steil en toegankelijker zijn dan de Rockies.

Iets wat we met de jaren meer en meer missen is het sociale leven in België. Na 18 jaar in Canada, na veel dromen en avonturen te hebben verwezenlijkt, zijn we dat evenwicht tussen sociaal en avontuurlijk leven terug aan het zoeken. Met onze aktieve jobs dikwijls weg van huis, hebben we nooit een intense band opgebouwd met de lokale gemeenschap, ook al hebben we heel goede vrienden hier.

Canadezen beschrijven zichzelf als vriendelijk en laid back. En dat zijn ze ook. Maar het nadeel daarvan is, en dat is onze grootste teleurstelling, dat ze daardoor in zekere zin onbetrouwbaar zijn: je spreekt iets af en men komt dan niet opdagen omdat men té laid back is. Ze doen vaak het minimum dat nodig is voor een job. Daarna gaan de boeken dicht en komt de gelegaliseerde cannabis naar boven. Met onze noeste Vlaamse arbeiderscultuur ligt dat soms moeilijk. Maar laat je dit niet tegenhouden om een lange trip doorheen Canada te maken: zo mooi is het hier!

Meer info?

•    Xsky Paragliding, tandem paragliding bij Willy Rens, Wells Gray Clearwater, British Columbia.
•    Mike Wiegele Helicopter Skiing, Blue River, British Columbia.
•    Sites over parapente zijn niet altijd up to date, maar een mooie start vormt de website van de Hang Gliding and Paragliding Assiociation of Canada.

 

- Tekst Bart Haenraets / Foto's © Willy Rens

 

 

Meer bergsport-nieuws lezen? Vind de volledige vierde editie van Monte online!