Wat bij een bergongeval?

Een ongeval wil je liever voorkomen uiteraard, daarom is het belangrijk dat je goed voorbereid óf begeleid de bergen in trekt. De realiteit is dat je risico’s nooit helemaal kan uitsluiten. Weet dus wat te doen bij een ongeval tijdens het klimmen of in de bergen. Hier in 5 belangrijke stappen…

1. Wat is er gebeurd?

Inschatting situatie

Heb oog voor de eigen veiligheid, die van je tochtgenoten en andere bergsporters. Tracht snel in te schatten wat er gebeurd is. Als je het slachtoffer snel kan benaderen, dan tracht je tot een inschatting te komen over de verwondingen, lukt dat niet of schat je in dat het ernstig is, direct hulpdiensten contacteren. Probeer verder zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de situatie én over het slachtoffer. Als je met meerderen bent om hulp te verlenen, verdeel dan de taken. Laat ook iemand opschrijven wat er wanneer gebeurt en neem best ook foto’s van de situatie. Dat helpt nadien het reconstrueren van het ongeval.

2. Hulp inroepen!

Contacteren nooddienst

Het noodnummer over heel Europa en dus ook in alpiene gebieden is 112. Vaak zijn er aanvullend andere noodnummers in gebruik die je in rechtstreeks contact brengen met de bergreddingsdienst. In de Alpen is er meestal (maar niet altijd!) bereik met je gsm, vaak ook mobiel internet. Een (volledig opgeladen) mobiele telefoon maakt dus deel uit van je standaarduitrusting. Via apps zoals AlpenvereinAktiv kan je vlot de hulpdiensten contacteren en ineens ook je exacte positie doorgeven met gps-coördinaten.

Bij een noodoproep vermeld je deze informatie:

• Wie doet de melding en op welk nummer ben je bereikbaar?
• Wat is er gebeurd en wanneer?
• Waar is het gebeurd en waar is het slachtoffer? Eventueel locatie van oproeper indien elders dan slachtoffer?
• Toestand slachtoffer? (bij bewustzijn? welke letsels waargenomen?
• Eventueel iets over context zoals ‘hangt in klimgordel aan rotswand 50m hoog’?)
• Wat zijn de lokale weersomstandigheden (zichtbaarheid en wind)?
• Kan er een helikopter landen op de plaats van het ongeval? Als er geen mobiel netwerk beschikbaar is, dan is het interessant als je ook een satellietnoodbaken bij je hebt. Zo kan je een hulpsignaal uitzenden, die via een internationale SOS-dienst wordt overgemaakt aan de lokale reddingsdiensten. Een Garmin Inreach is tegenwoordig het meest voor de hand liggende toestel. Het maakt een minimale communicatie mogelijk, vergelijkbaar met sms. Een ander noodbaken is de Spot, maar die heeft minder mogelijkheden.

Als laatste redmiddelen zijn er nog het hulp gaan inroepen in een bv. berghut of het ‘alpiene noodsignaal’ uitzenden. Je kan dat geven met geluid (roepen, fluiten) of visueel (lichtsignaal met zaklamp of spiegeltje). Je geeft dit signaal via een patroon: 6 keer per minuut met regelmatige tussenpozen, daarna 1 minuut pauze. Blijf het signaal herhalen tot er hulp komt of als je signaal kreeg dat anderen je hulproep ontvangen hebben.

Als je je voorzorgen hebt genomen en anderen hebt geïnformeerd over je tocht, slaan zij mogelijk alarm als je niet op tijd terug bent. Maar dan gaat er sowieso meer tijd over dan wanneer je zelf een SOS kan uitsturen.

3. Verleen de eerste hulp aan je slachtoffer

Als er een incident gebeurt met lichamelijk letsel, dan voorkom je best dat de situatie verergert. Doe wat je kan om het zelf op te lossen, in afwachting van de professionele hulp of latere behandeling. De basis is stabiliseren van een slachtoffer bij levensbedreigend letsel. Bewustzijn en ademhaling zijn daarbij bepalend. Stelp ernstige bloedingen en bescherm het slachtoffer tegen onderkoeling.

Het volgen van een EHBO-opleiding is voor iedereen zinvol en zal je vroeg of laat van pas komen. Zet de ‘Eerste Hulp’-app van het Rode Kruis op je smartphone, zo heb je steeds een duidelijke EHBOhandleiding op zak!

4. Klaar voor redding

In de bergen vergt een redding vaak de inzet van een helikopter, tenminste als de weersomstandigheden het toelaten, anders komt het reddingsteam te voet omhoog. Het snelste, veiligste en meest comfortabele is dat de helikopter kan landen. Daarvoor is er een behoorlijk vlak terrein nodig van minstens 5 op 5 meter, met open ruimte rondom. In onherbergzaam terrein zal de redding via een winchkabel onder de heli gebeuren. Dan komt er eerst een redder naar het slachtoffer, die vervolgens de leiding neemt. Vermijd losliggende kleding- en uitrustingsstukken en wees je bewust van eventuele steenslag veroorzaakt door de helikopter. Vaak is het voor de piloot niet eenvoudig om jou als slachtoffer te vinden. Opvallende kledij helpt, net als duidelijk het YES-gebaar te tonen. Hoor je een helikopter, maar heb jezelf geen hulp nodig, ga dan niet staan zwaaien, maar doe niets of maak eventueel een NO-gebaar.

5. Aangifte én melding van het ongeval

Eens je in een veilige omgeving bent, is het belangrijk je verzekeraar en bij medische inzet de mutualiteit te informeren, evenals de partner of familie van het slachtoffer. Voor dringende repatriëringen, ernstige of dodelijke ongevallen kan je 7/7 bij KBF terecht via het nummer 03 830 75 00.
Andere, minder dringende, ongevallen kan je binnen de 48u melden via het KBF-portaal > ongevallen. Vervolgens openen we een verzekeringsdossier en krijg je de nodige aangifteformulieren toegestuurd.

Verder zal je ook je mutualiteit op de hoogte moeten brengen van het ongeval, net als eventuele andere verzekeringen, mocht je die hebben. Verzamel alle documenten die verband houden met het ongeval: rekeningen, facturen, proces verbaal van reddingsdiensten, verklaring van de spoedarts, doktersbriefjes, ...

Registreer ook jouw ervaring op https://kbf.powerappsportals.com/ongevallen/, zodat ook anderen ervan kunnen leren en we samen werken aan meer veiligheid in onze klim- en bergsporten.

Voor sportkaders in de outdoor sporten wordt jaarlijks in oktober de noodoefening georganiseerd. Dit is een praktijkoefening in ongevalsrespons, zowel voor context van bergwandelaars als bij redding uit verticale (rots) omgeving. Ook het GRIMP-team van de brandweer verleent haar medewerking. Alle bijscholingen en event vind je in onze kalender.
 

Tekst Bart Smets, dit artikel verscheen oorspronkelijk in de Monte juni 2021 en werd geactualiseerd op 17/07/2024

Meer bergsport-nieuws lezen? Lees Monte hier gratis online!